Celem tego artykułu jest przedstawienie potencjalnych różnic w taktyce i działaniach szermierczych między walką umowną z użyciem symulatorów szabli (palcatów, szabel sportowych) z wykorzystaniem sprzętu ochronnego a realną walką bronią ostrą będącą repliką szabli bojowej. Realną walkę bronią ostrą nazwałem szermierką bojową i obejmuje ona zarówno walkę w bitwie jak w pojedynku jeden na jeden. Badanie szermierki bojowej we współczesnych czasach polega na rekonstrukcji, praktyce z bronią i sparingach z użyciem symulatorów szabli jak również stępionych replik. Odtworzenie działań szermierczych w szermierce bojowej jest więc wynikiem eksperymentów, doświadczeń, sparingów a następnie wysnuwanych z nich wniosków.
Zastanówmy się czym charakteryzowała się bojowa szermierka szablą? Zacznijmy od broni. Szabla w swej istocie to dość szeroki, ostry, sztywny kawałek stali zakończony rękojeścią. Szabla jest przeznaczona przede wszystkim do cięć. Jeśli odpowiednio mocno się nią zamachniemy możemy odciąć kończynę! Płytsze rany również będą groźne w skutkach z powodu obfitego krwawienia. Mamy więc do czynienia z morderczą bronią przetestowaną na licznych polach bitewnych w historii. W prawdziwej walce głównym celem jest przeżyć i pokonać przeciwnika przy jak najmniejszych kosztach. W walce symulowanej cel jest inny a mianowicie zdobywanie punktów wg. określonych zasad. Zwykle zasady te faworyzują nacierającego, więc szermierze chętniej podejmują ryzykowne działania, których prawdopodobnie nie wykonaliby w prawdziwej walce. Przez określenie ryzykowne działania rozumiem zaniechanie obrony na korzyść ataku i wystawianie się celowo na trafienie. Zauważmy, że w walce symulowanej trafienia skończą się co najwyżej stratą punktów lub siniakami natomiast w realnej walce będą to już rany lub śmierć.
W każdej symulowanej walce w oparciu czy to o zasady sportowe (olimpijskie) czy wg zasad pochodzących z zawodów historycznych mamy do czynienia tak naprawdę z walką umowną. W zawodach szermierki historycznej bliżej jest do odzwierciedlenia realizmu prawdziwej walki lecz wciąż jest to walka symulowana. Wykorzystywane są symulatory broni lub broń historyczna z ograniczeniami oraz sprzęt ochronny, tak by rywalizacja była bezpieczna. W takich pojedynkach mamy sędziego, który ocenia skuteczność działań szermierczych, nalicza punkty i ogłasza zwycięzcę i przegranego. Walka taka jest symulacją realnego starcia a działania wykonywane przez szermierzy są skierowane na zdobywanie punktów, które z kolei są przyznawane w zależności od reguł.
Jak już napisałem podstawową zasadą w prawdziwej walce jest przeżyć! Jeśli przeciwnik jest silniejszy to bierzesz nogi za pas a nie walczysz z nim. Jeśli jesteś zmuszony do prawdziwej walki to ryzykujesz wszystko. Jak więc naprawdę wyglądałoby starcie na broń ostrą? Jaką taktykę należałoby przyjąć w takim pojedynku i jakie działania szermiercze należałoby wykonywać a jakich unikać?
Moim zdaniem to co przede wszystkim będzie różnić walkę symulowaną od realnej to o wiele mniejsza chęć podejmowania ryzyka i wystawiania się na trafienie. Głupotą byłoby przecież trafić jako pierwszy, zadać przeciwnikowi lekką ranę a następnie zginąć! Nie możemy również liczyć na to, że przeciwnik będzie niezdolny do walki zaraz po tym jak go trafimy. Jeśli trafimy przeciwnika mocnym uderzeniem we wrażliwe miejsce prawdopodobnie wyłączymy go z walki i nam nie odda. Inaczej będzie jeśli trafimy go względnie lekko a sami znajdziemy się blisko bez możliwości obrony, wtedy nasze dni (a raczej sekundy) będą policzone. Ból i szok po otrzymaniu rany wynika z fizjologii i nie pojawia się od razu. Nie pojawia się w mgnieniu oka. Czasami można usłyszeć o ludziach, którzy są w stanie dalej walczyć mimo ciężkiej rany. Tak więc w realnej walce należy założyć, że przeciwnik trafiony lekko jest w stanie nam oddać. Zakładam, że ludzie tego świadomi zmienią wtedy diametralnie taktykę walki. Pamiętajmy, że naszym celem jest przede wszystkim nie zginąć. Nie chcemy zdobywać punktów. Chcemy pokonać, unieszkodliwić przeciwnika i wrócić cali do domu.
Jakie więc działania szermiercze należałoby wyćwiczyć z myślą o przetrwaniu w prawdziwym starciu na szable? Poniżej opisuję taktyki i wybrane działania szermiercze szablą, które wydały mi się kluczowe w realnej walce.
Wyróżniłbym trzy wydające się słuszne taktyki w walce:
- Uderzyć przeciwnika samemu unikając trafienia i tak mocno, by wyłączyć go z walki
- Uderzyć przeciwnika lekko i na tyle szybko, żeby samemu zdążyć przejść do obrony czy to dystansem, unikiem czy zasłoną
- Wystawić się na lekkie trafienie by trafić przeciwnika mocno
By realizować powyższe taktyki należałoby stosować skutecznie poniższe zachowania i działania szermiercze:
Nie nacieramy na przeciwnika kiedy ten jest gotowy do zadania cięcia.
Jeśli przeciwnik ma broń uniesioną w zamachu do uderzenia to nie należy się do niego zbliżać bez przygotowania. Takiego przeciwnika należy obchodzić lub zmusić go do zmiany pozycji. Wiele razy na zawodach można zobaczyć sytuację kiedy jeden z zawodników ma uniesioną szablę (jest gotowy do zadania cięcia) a drugi nie przejmuje się tym i naciera z dalekim wypadem tylko po to by trafić lekko jako pierwszy. Jest to samobójcza taktyka nacierającego, która w realnej walce zakończyłaby się śmiercią.
Staramy się w pierwszej kolejności trafić przeciwnika w rękę trzymającą broń.
Nie zbliżamy się do przeciwnika bez potrzeby! Ręka zwykle jest naszym najbliższym celem. Najłatwiej jest trafić w wyciągniętą rękę przeciwnika a to oznacza, że czasami korzystne jest sprowokowanie przeciwnika do zadania cięcia, które nie trafi celu.
Unikamy natarć w korpus i głowę w pierwszym zamiarze. Natarcia na korpus czy głowę zmuszają nas do zbliżenia się do przeciwnika a to jest ryzykowne. Jeśli zbliżymy się a przeciwnik się zasłoni o wiele łatwiej jest mu skutecznie odpowiedzieć, bo sami skróciliśmy dystans.
Należy być przygotowanym na obronę jeśli nasze cięcie nie trafi w cel lub przeciwnik się zasłoni.
Większość lub część z naszych ataków nie trafi w cel i musimy być przygotowani na obronę chwilę później gdy nasza broń minie cel. Obronę możemy wykonywać dystansem, przez zasłonę lub mocne cięcie odbijające.
Zanim przeprowadzimy właściwe natarcie zbijamy lub związujemy broń przeciwnikowi.
To rozsądne działanie, bo jeśli zbijemy skutecznie broń przeciwnika to nie wykona on w tym samym czasie co my natarcia. Nie narażamy się w ten sposób na trafienie jednoczesne.
Jeśli przeciwnik bierze zamach i rozpoczyna mocne natarcie przechodzimy do obrony i zwiększamy dystans.
Kiedy przeciwnik bierze zamach odsłania się, ale atakowanie w tym czasie jest bardzo ryzykowne, bo chwilę później spadnie jego cięcie. Są oczywiście akcje szermiercze, które umożliwiają szybkie przejście do zasłony po natarciu, ale muszą być dobrze przemyślane i zaplanowane.
Jeśli przeciwnik gubi się w obronie to ponawiamy.
Kiedy przeciwnik stracił koncentrację i widzimy, że jego obrona jest słaba i nieskoordynowana powinniśmy na niego natrzeć. Problemem może być sytuacja kiedy przeciwnik pogubi się w obronie i zacznie ciąć na oślep. Wtedy możemy się narazić na trafienie.
Wciągamy przeciwnika w wymianę cięć i zasłon.
Wymiany cięć i zasłon są niebezpieczne i z reguły nie trwają długo, bo walczący chętnie odskakują od siebie czując ryzyko. Mają jednak tą zaletę, że lepszy szermierz z reguły trafi i nie będzie narażony na trafienie jednoczesne ponieważ wcześniej przyjął cięcie na zasłonę i ma czas na odpowiedź.
W natarciach preferujemy cięcia bezpośrednie
Cięcia bezpośrednie (przez wyrzut szabli do przodu) są szybkie i po nieudanym trafieniu pozwalają na przejście do zasłony lub zwiększenie dystansu. Pamiętajmy jednak, żeby bez potrzeby nie zbliżać się lub nie wpadać na przeciwnika. Cięcia bezpośrednie są względnie lekkie i mogą być przyjęte na zasłonę lub zbite mocnym cięciem z zamachem wtedy przeciwnik ma czas na odpowiedź. Z kolei odpowiedź przeciwnika jest dla nas możliwością do przejścia do walki zasłona-odpowiedź.
W obronie częściej stosujemy cięcia z pełnym zamachem i ponawiamy młynkiem
Takie cięcia będą mocne i odbiorą przeciwnikowi zapał do ataku. Przeciwnik zbliżając się naraża się na mocne cięcie. Poza tym takie mocne cięcia może być skierowane w broń przeciwnika, by odbić lub nawet złamać jego szable. Cięcia z zamachem należy sprawnie ponawiać młynkami nie dając przeciwnikowi czasu na natarcie w czasie między nimi. Należy pamiętać, że takie zamachy szablą odstraszają przeciwnika, ale są wyczerpujące i kiedyś muszą mieć swój koniec. Wtedy należy zwiększyć dystans i przejść do gardy.
Nacieramy na przeciwnika dopiero wtedy gdy ten jest nieprzygotowany
Przeciwnik gotowy do obrony jest niebezpieczny. Przeciwnika należy obchodzić, wyczekać, uśpić, samemu zmieniać gardy, by go rozproszyć i zobaczyć jak zareaguje. Właściwym momentem na natarcie jest chwila kiedy przeciwnik się przemieszcza, zmienia gardy i nie jest gotowy ani do uderzenia ani do przemyślanej obrony.
Powyższe opisane działania szermiercze zostały wybrane na podstawie moich przemyśleń, literatury i wielu godzin sparingów z moimi przyjaciółmi z grupy sparingowej. Nie twierdzę, że lista jest kompletna. Poza tym każdy szermierz ma swoje preferencje, styl walki i jest w pewien sposób uformowany dlatego niektóre działania szermiercze będzie wykonywał chętniej inne mniej. Natomiast całkowite zapomnienie i brak refleksji przez szermierza nad historycznymi realiach szabli bojowej na korzyść sportu w celu zdobywania punktów wydaje mi się niekompletne dlatego też zdecydowałem się napisać ten artykuł i podzielić się z wami moimi przemyśleniami.
Bibliografia:
1. Richard Marsden. „Polish Saber”
2. Wojciech Zabłocki „Cięcia prawdziwą szablą”
3. Zbigniew Sawicki „Traktat szermierczy o sztuce walki polską szablą husarską. Podstawy.”
4. Zbigniew Sawicki „Traktat szermierczy o sztuce walki polską szablą husarską. W obronie
Ewangelii”
5. Zbigniew Czajkowski „Szermierka na szpady”
6. Herbert Schmidt „Walka Mieczem”
Internet:
Regulamin Zawodów FIE, Regulamin techniczny, grudzień 2014 r.
http://www.pzszerm.pl/static//upload/files/Regulamin_techniczny.pdf
Regulamin szermierki Go-Now
https://gonow2019.home.blog/regulamin/
Regulamin zawodów. Aramis
https://aramis.pl/regulamin-zawodow/
Regulamin zawodów szermierki klasycznej Rebel Fencing
http://www.rebelfencing.pl/regulamin
Regulamin długiego miecza, szablii rapiera obowiązujące naTeam Triathlon Tournament &Falcons Cup
2016 – Polska
http://feder.org.pl/wp-content/uploads/2016/12/FEDER_Regulamin_pl-v.4.doc.pdf
Podział działań szermierczych
http://www.azs-szermierka.pl/o-szermierce.php
Adam Jaworski 27.05.2020
Na Ubitej Ziemi www.naubitejziemi.sparujemy.pl